Παιδί και παχυσαρκία

Παιδί και παχυσαρκία

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα παρατηρείται έντονα η παιδική παχυσαρκία. Η τελευταία έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) δείχνει ότι το 44% των αγοριών και το 38% των κοριτσιών σχολικής ηλικίας στην Ελλάδα, είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα.

Παχυσαρκία γενικά είναι η αύξηση του λίπους του σώματος πάνω από κάποιο όριο. Η παιδική παχυσαρκία εμφανίζεται εντονότερα στην πρώτη παιδική ηλικία, ενώ φαίνεται ότι τα αγόρια είναι πιο επιβαρυμένα από τα κορίτσια, με τις μεγαλύτερες διαφορές να παρατηρούνται κατά την εφηβεία.

Στους ενήλικες, η εκτίμηση της παχυσαρκίας γίνεται με τη βοήθεια του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος είναι το πηλίκο του βάρους δια το ύψος στο τετράγωνο και έχει συσχετιστεί με το ποσοστό του σωματικού λίπους.

Στα παιδιά και στους εφήβους δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία για τον ορισμό της παχυσαρκίας. Οι περισσότερες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, βασίζονται στη χρήση πινάκων, όπου καταγράφεται η σχέση του βάρους με τον ΔΜΣ ως προς την ηλικία. Εάν το βάρος ή ο ΔΜΣ  για την συγκεκριμένη ηλικία ξεπερνάει κάποιο ανώτατο όριο (π.χ. την 95η εκατοστιαία θέση) τότε μιλάμε για παχυσαρκία. Οι καμπύλες αυτές με τις εκατοστιαίες θέσεις καταγράφονται σε όλα τα βιβλιάρια υγείας των παιδιών.

Αίτια

Ας δούμε τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας τα οποία χωρίζονται στα περιβαλλοντικά αίτια και στην γενετική προδιάθεση. Το περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει παχυσαρκία μέσω:

• της αυξημένης πρόσληψης θερμίδων- λίπους
• της ελαττωμένης φυσικής δραστηρότητας
• ψυχοκοινωνικών λόγων (έλλειψη επικοινωνίας παιδιού-μητέρας ή η υπερπροστασία).
• ορμονικών παραγόντων (διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, των επινεφριδίων, των ωοθηκών)
• Όσον αφορά την κληρονομικότητα, συμμετέχει κατά 30-50%. Εάν ένας γονέας είναι παχύσαρκος το παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο, ενώ το ποσοστό φθάνει το 80% εάν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι.

Φαίνεται λοιπόν, ότι μπορεί να υπάρχει μια τάση για παχυσαρκία, η οποία θα εκδηλωθεί μόνο εάν υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον.

Για τους παραπάνω λόγους, οι γονείς οφείλουν να είναι πολύ προσεκτικοί με τα παιδιά τους. Νέα δεδομένα δείχνουν ότι οι διατροφικές συνήθειες εγκαθίστανται από την νηπιακή ακόμη ηλικία (2-3 χρονών) και ότι ο τρόπος διατροφής των γονέων στα χρόνια αυτά επηρεάζει τη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών.

Καλό είναι επίσης οι γονείς να γνωρίζουν ότι επιτυχής θεραπεία στα παιδιά θεωρείται η διατήρηση βάρους ενώ το παιδί ψηλώνει. Απαγορεύονται προγράμματα αδυνατίσματος με αυστηρές δίαιτες που προκαλούν απότομη απώλεια βάρους.

Επιπρόσθετα, η «επιβολή» μιας υγιεινής διατροφής δεν θα έχει αποτελέσματα, ενώ αντίθετα, η ανεύρεση θετικών λύσεων για κάποιες προβληματικές διατροφικές συνήθειες ή για τους λόγους αντιπάθειας της φυσικής δραστηριότητας, θα επιφέρει βελτίωση της κατάστασης.  Είναι σημαντικό τα παιδιά να αθλούνται, για τον έλεγχο βάρους τους αλλά και για την υγεία τους γενικότερα. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να προληφθούν τυχόν καρδιαγγειακές επιπλοκές.

Επιπτώσεις

Πέρα από τους λόγους, ας δούμε και τα προβήματα υγείας που μπορεί να οδηγήσει η παχυσαρκία τα παιδιά.

Ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα: 
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Αρνητική εικόνα σώματος
Κατάθλιψη
Στιγματισμός
Περιθωριοποίηση
Κοινωνικός αποκλεισμός
Πειράγματα και εκφοβισμός

Σωματικά Προβλήματα:
Υψηλή αρτηριακή πίεση
Υψηλή χοληστερόλη
Διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη και αντίσταση στην ινσουλίνη
Διαβήτης τύπου ΙΙ
Άπνοια ύπνου
Άσθμα
Πόνους στις αρθρώσεις
Μυοσκελετικά προβλήματα
Χολολιθίαση (πέτρες στη χολή)
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (π.χ. καούρες στο στομάχι)
Δερματικές παθήσεις
Διαταραχές στον έμμηνο κύκλο
Διαταραχές στην ισορροπία του σώματος

Καλό είναι οι γονείς να γνωρίζουν και ποιες είναι οι κρίσιμες περιόδοι για την εκδήλωση παχυσαρκίας.

1. Πρώτα από όλα, το βάρος του νεογνού παίζει ουσιαστικό ρόλο καθώς επηρεάζεται από τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας και από το βάρος της πριν τη σύλληψη.
2. Δεύτερον, τα παιδιά σε ηλικία 6-7 χρονών λόγω της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων εκείνη την περίοδο, παρουσιάζουν μεγάλο κίνδυνο παχυσαρκίας σε περίπτωση μη φυσιολογικής αύξησης.
3. Προσοχή δίνεται και στην περίοδο της εφηβείας διότι μπορεί να γίνει ανακατανομή του λίπους λόγω ορμονικών μεταβολών.

Κλείνοντας, να επισημάνουμε ότι τα πράγματα δεν χρειάζεται να αλλάξουν κατευθείαν. Ξεκινάμε με εύκολους στόχους, τους οποίους γονείς και παιδιά μπορούν να πετύχουν και στην συνέχεια να επεκταθούν πάνω σε αυτούς.

Εάν οι γονείς θέλουν να συνεχίσουμε τον παλιό τρόπο διατροφής και καθιστικής ζωής, δεν φταίνε τα παιδιά.

Ας δοκιμάσουμε καινούρια πράγματα, ας ενημερωθούμε από διάφορους φορείς και ας μοιραστούμε ιδέες με φίλους. Με αυτόν τον τρόπο θέτουμε την υγεία στις προτεραιότητες της οικογένειας!

Κείμενο : Παύλου Χριστίνα, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Bsc